メニュー  → 生薬学術情報  → 
炮附子
炮附子
(ほうぶし)
炮附子
入手時名称:炮附子
撮影場所:富山大学 和漢医薬学総合研究所 民族薬物資料館
TMPW No.:9410
Aconitum carmichaeli
植物名:Aconitum carmichaeli
撮影場所:中国, 四川省
撮影日時:2002
撮影者:小松かつ子

生薬別名 加工附子, 塩附子, 炮附子, 黒附片, 白河附子
生薬ラテン名 Aconiti Radix Processa
生薬英名 Processed Aconite Root
科名 キンポウゲ科 Ranunculaceae
基原 - ハナトリカブト Aconitum carmichaelii Debeaux (IPNI:707241-1)
- オクトリカブト Aconitum japonicum Thunberg (IPNI:707472-1)
薬用部位 側根
選品 鶏卵大のものが最上品とされる (文献Q1)。
主要成分 アルカロイド alkaloids
- Aconine (A. napellus)
- Aconitine (A. carmichaeli, A. japonicum, A. napellus, A. spp., aconitine系)
- Atidine (A. heterophyllum, A. spp., atisin系)
- Atisine (A. heterophyllum, A. spp., atisin系)
- Benzoylaconine (A. napellus)
- Benzoylheteratisine (A. heterophyllum)
- Benzoylmesaconine (A. spp.)
- Carmichaeline (A. carmichaeli)
- Coryneine (A. carmichaeli, A. spp., 強心成分)
- Heteratisine (A. heterophyllum, A. spp., atisin系)
- Hetisine (A. heterophyllum)
- Hygenamine (A. japonicum, A. spp., 強心成分)
- Hypaconitine (A. carmichaeli, A. japonicum, A. napellus, A. spp., aconitine系)
- Hypognavine (A. spp., atisin系)
- Ignavine (A. spp., atisin系)
- Jesaconitine (A. spp., aconitine系)
- Kobusine (A. spp., atisin系)
- Mesaconitine (A. carmichaeli, A. japonicum, A. napellus, A. spp., aconitine系)
- Napelline (A. napellus, A. spp., atisin系)
- Napellonine (A. napellus)
- Neoline (A. napellus)
- Neopelline (A. napellus, A. spp., aconitine系)
- Pseudoaconitine (A. ferox)
- Pseudokobusine (A. spp., atisin系)
- Songorine (A. napellus, A. spp., atisin系)
- Talatisamine (A. carmichaeli)
- Telatisine (A. spp., atisin系)
- Yokonoside (A. spp., 強心成分)
薬理作用 鎮静,ストレス潰瘍抑制作用(エキス).鎮静,血圧降下,不整脈誘発作用(aconitine),強心作用(hygenamine, coryneine).鎮痛,抗炎症作用(mesaconitine).
臨床応用 強壮,利尿,強心,鎮痛薬として,代謝機能失調の回復,身体四肢関節の麻痺疼痛などの回復,虚弱体質者の腹痛,下痢,失精など内臓諸器官の弛緩によって起こる症状の回復などに応用する.
頻用疾患 顔面蒼白, チアノーゼ, 四肢の冷え, 脈が微弱, 自汗, 腰や膝がだるく無力, 頻尿, 性機能減退, 泥状水様便, 腰痛, 尿量減少, 腹満, 関節の腫脹・疼痛, しびれ, 悪寒
含有方剤
帰経 心, 脾, 腎
大熱
大辛
神農本草経 下品
中医分類 散寒薬
薬能 回陽救逆,補火助陽,逐風寒湿邪.亡陽虚脱,肢冷脉微,陽萎,宮冷,心腹冷痛,虚寒吐瀉,陰寒水腫,陽虚外感,寒湿痺痛に応用する.
薬徴 水を逐うことを主る也。故によく悪寒,身体四肢及び骨節の疼痛,或いは沈重,或いは不仁,或いは厥冷を治し,而して傍ら腹痛,失精,下痢を治す。
備考 外部リンク: ETHMEDmmm, KNApSAcK
参考文献 選品
Q1) 一色 直太郎 編: 和漢薬の良否鑑別法及調製法, 吐鳳堂書店, 東京, 1987.