メニュー  → 生薬学術情報  → 
赤芍
赤芍
(せきしゃく)
赤芍
入手時名称:赤芍
撮影場所:富山大学 和漢医薬学総合研究所 民族薬物資料館
TMPW No.:25047
Paeonia veitchii
植物名:Paeonia veitchii
撮影場所:中国, 四川省
撮影日時:1996
撮影者:小松かつ子

生薬別名 川芍薬, 川赤芍
生薬ラテン名 Paeoniae Radix Rubra
生薬英名 Red Peony Root
科名 ボタン科 Paeoniaceae
基原 シャクヤク Paeonia lactiflora Pallas (IPNI:711802-1)
薬用部位 皮付きの根
選品 根が太く、長く、外皮が簡単に剥がれ落ち、表面に太く深いしわがあり、断面が白色で、粉性に富むもの。
主要成分 モノテルペノイド monoterpenoids
- Albiflorin (P. lactiflora var. trichocarpa, P. albiflora)
- Albimetaboline I (P. albiflora 代謝物)
- Albimetaboline II (P. albiflora 代謝物)
- Benzoylpaeoniflorin (P. albiflora)
- Desbenzoylpaeoniflorin (P. albiflora)
- Oxypaeoniflorin (P. lactiflora var. trichocarpa, P. albiflora)
- Paeoniflorigenone (P. lactiflora var. trichocarpa, P. albiflora)
- Paeoniflorin (P. lactiflora var. trichocarpa, P. albiflora)
- Paeonilactone A (P. albiflora var. trichocarpa 代謝物, P. albiflora 代謝物)
- Paeonilactone B (P. albiflora var. trichocarpa 代謝物, P. albiflora 代謝物)
- Paeonilactone C (P. albiflora var. trichocarpa 代謝物)
- Paeonilactones (P. lactiflora var. trichocarpa)
- Paeonimetaboline II (P. albiflora 代謝物)
- Paeonimetaboline III (P. albiflora 代謝物)
- Paronimetaboline III (P. albiflora 代謝物)
- Pentaacetylpaeoniflorin (P. albiflora 代謝物)
- Tetraacetylpaeoniflorin (P. albiflora 代謝物)
- 6-OAcetylpaeoniflorigenone (P. albiflora)
- 6-OAcetylpaeonimetaboline I (P. albiflora 代謝物)
- 7R-8-(2'-Carboxyethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7R-8-(2-Carboxyethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7R-8-(2-Hydroxyethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7R-8-(5'-Carboxyethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7R-8-(Carboxymethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7R-8-enzoylthiopaeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7R-Paeonimetaboline I (P. albiflora 代謝物)
- 7R-Paeonimetaboline-6-O-3,5-dinitrophenyl carbamate (P. albiflora 代謝物)
- 7S-8-(2'-Carboxyethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7S-8-(2-Carboxyethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7S-8-(2-Hydroxyethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7S-8-(5'-Carboxyethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7S-8-(Carboxymethylthio)paeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7S-8-Benzoylthiopaeonimetabolin I (P. albiflora 代謝物)
- 7S-Paeonimetaboline I (P. albiflora 代謝物)
- 7S-Paeonimetaboline-6-O-3,5-dinitrophenyl carbamate (P. albiflora 代謝物)

トリテルペノイド triterpenoids
- Palbinone (P. albiflora)

タンニン tannins
- Decagalloylglucose
- Gallotannins (P. albiflora)
- Heptagalloylglucose
- Hexagalloylglucose (P. lactiflora var. trichocarpa)
- Nonagalloylglucose
- Octagalloylglucose
- Pentagalloylglucose (P. lactiflora var. trichocarpa)
- Procyanidin B1
- Tetragalloylglucose (P. lactiflora var. trichocarpa)
- Undecagalloylglucose
- d-Catechin

その他の芳香族化合物 other aromatic compounds
- Benzoic acid (P. lactiflora var. trichocarpa)
薬理作用 抗炎症,血圧降下,鎮静(paeoniflorin).ストレス性潰瘍抑制.抗痙攣,実験的空間認知障害改善(水エキス,paeoniflorin).中枢性抗痙攣作用(paeoniflorin,paeonimetabolinⅠ).抗菌(Staphylococcus aureus 他)
臨床応用 活血,行滞,癰腫を散じる効があり,血熱お滞による下腹部や腰背部の疼痛,閉経などの婦人科疾患に応用する.
頻用疾患 腰痛, 腹痛, 打撲外傷による腫脹・疼痛, 狭心痛, 鼻血, 月経不順
含有方剤
帰経
微寒
神農本草経  
中医分類 清熱涼血薬
薬能 清熱涼血,散瘀止痛の効があり,温毒発斑,吐血衄血,目赤腫痛,肝鬱脇痛,閉経,痛経,癥瘕腹痛,外的損傷,癰腫瘡瘍に用いる.
薬徴  
備考 【基源】中国では,芍薬という名称は用いずに赤芍と白芍に区別して使い分ける.『中華人民共和国薬典』では赤芍を Paeonia lactiflora Pall. または P. veitchii Lynch. の根とし,白芍を P. lactiflora の根を湯通しした後に外皮を除去したもの,または外皮を取り除いて湯通ししたものと規定している.日本では,芍薬を赤芍と白芍に区別して用いることは少なく,修治法により真芍薬(周皮を除去し,湯通しして乾燥したもの.中国でいう白芍),生干芍薬(根を水洗いし,周皮を取り除き乾燥したもの),皮付き芍薬(根を水洗いし乾燥したもの.中国でいう赤芍)の3種類に分けられる.『日本薬局方』(13局第1追補)では P. lactiflora Pall. var. trichocarpa Stern. (= P. albiflora Pall.) を母種にまとめる説を採用し,P. lactiflora の根であると規定する.中国の赤芍は日本の局方に適合し難い.日本では和芍として P. lactiflora が奈良県,北海道,鳥取県などで栽培されてきたが,現在では園芸品種の洋種芍薬も使用されることがある.このものは品質が粗悪である.
外部リンク: 民族薬物DB, KNApSAcK
参考文献 主要成分
C1) 和漢薬百科図鑑 Vol. I, pp. 102-104.
C2) Tetrahedron Lett., 26, 3699 (1985).
C3) Chem. Pharm. Bull., 37, 843 (1989).
C4) Tetrahedron Lett., 33, 255 (1992).
C5) Chem. Pharm. Bull., 41, 487 (1993).
C6) Phyto. Res., 9, 379 (1995).
C7) Chem. Pharm. Bull., 33, 3838 (1985).
C8) J. Med. Pharm. Soc. Wakan-Yaku, 2, 398 (1985).
C9) Chem. Pharm. Bull., 35, 3726 (1987).
C10) J. Med. Pharm. Soc. Wakan-Yaku, 4, 82 (1987).
C11) J. Pharmacobio-Dyn., 10, s-58 (1987).
C12) Chem. Pharm. Bull., 36, 3043 (1988).
C13) J. Trad. Med., 13, 73 (1996).
C14) J. Trad. Med., 14, 15 (1997).
C15) Biol. Pharm. Bull., 20, 517 (1997).
C16) J. Trad. Med., 14, 105 (1997).
C17) J. Trad. Med., 13, 248 (1996).
C18) J. Pharm. Pharmacol., 49, 35 (1997).
C19) Nat. Med., 52, 265 (1998).
C20) 生薬学概論, p. 297.
遺伝子領域
Gene Region
Nuclear Chloroplast Mitochondria
基原 5Ss 18S ITS1 5.8S ITS2 26S others trnH-psbA matK trnK trnK-rps16 trnT-L trnL trnL-F rbcL rpoC1 ndhF others
Paeonia lactiflora Pallas (IPNI:711802-1)
GPAT
 AY016249
Adh2
  DQ313772
 DQ313773
 AF009068
Adh1A
  AF009049
 AF009050
rps16-trnQ
 DQ313804
matR
 EU281114