メニュー  → 生薬学術情報  → 
陳皮
陳皮
(ちんぴ)
陳皮
入手時名称:陳皮
撮影場所:富山大学 和漢医薬学総合研究所 民族薬物資料館
TMPW No.:12750
Citrus sp.
植物名:Citrus sp.
撮影場所:広西チワン族自治区
撮影日時:1999
撮影者:小松かつ子

生薬別名  
生薬ラテン名 Citri Unshiu Pericarpium, Citri Reticulatae Pericarpium (Aurantii Nobilis Pericarpium)
生薬英名 Citrus Unshiu Peel
科名 ミカン科 Rutaceae
基原 - ウンシュウミカン Citrus unshiu Marcowicz (IPNI:772094-1)
- Citrus reticulata Blanco (IPNI:772038-1)
薬用部位 果皮
選品 皮が古いものの方が良品。新鮮品に比しておだやかな芳香がある。六陳の一つである (文献Q1)。
主要成分 その他の脂肪族関連化合物 other aliphatic and related compounds
- Citric acid (C. unshiu)

単糖類 monosaccharides
- Vitamin C (C. unshiu)

モノテルペノイド monoterpenoids
- Limonene (C. tangerina, C. unshiu)
- Linalool (C. tangerina, C. unshiu)
- Linalyl acetate (C. tangerina)
- Myrcene (C. unshiu)
- p-Cymene (C. tangerina)
- α-Pinene (C. tangerina, C. unshiu)
- α-Terpinene (C. tangerina, C. unshiu)
- α-Terpineol (C. unshiu)
- α-Thujene (C. unshiu)
- β-Phellandrene (C. tangerina)
- β-Pinene (C. tangerina, C. unshiu)
- 1,8-Menthadien-10-ol acetate (C. unshiu)

セスキテルペノイド sesquiterpenoids
- α-Copaene (C. unshiu)
- α-Cubebene (C. unshiu)
- α-Elemol (C. unshiu)
- α-Farnesene (C. unshiu)
- β-Elemene (C. unshiu)
- β-Sesquiphellandrene (C. unshiu)
- δ-Cadinene (C. unshiu)
- δ-Elemene (C. unshiu)

フラボンとフラボノール flavones & flavonols
- Isosinensetin (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- Nobiletin (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- Rhoifolin (C. grandis, C. erythrosa)
- Sinensetin (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- Tangeretin (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. grandis, C. tangerina, C. erythrosa)
- Tetra-O-methylscutellarein (C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- 3,5,6,7,8,3',4'-Heptamethoxyflavone (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- 3-Hydroxy-5,6,7,8,3',4'-hexamethoxyflavone (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- 5,7,8,4'-Tetramethoxyflavone (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- 5-Demethylnobiletin (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- 5-Hydroxy-7,8,3',4'-tetramethoxyflavone (C. reticulata, C. tangerina, C. erythrosa)

フラバノンとジヒドロフラボノール flavanones & dihydroflavonols
- Epihesperidin (C. unshiu, C. reticulata)
- Hesperetin (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. grandis)
- Hesperidin (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- Naringenin (C. unshiu, C. sinensis, C. grandis, C. tangerina)
- Naringin (C. unshiu, C. grandis)
- Narirutin (C. unshiu, C. reticulata, C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)
- Poncirin (C. sinensis, C. tangerina, C. erythrosa)

クマリン類 coumarins
- Citropten (C. tangerina)
- Isoimperatorin (C. reticulata, C. grandis)
- Isomeranzin (C. grandis, C. tangerina, C. erythrosa)
- Marmin (C. grandis)
- Meranzin (C. grandis)
- Meranzin hydrate (C. grandis)
- Oxypeucedanin (C. reticulata)
- 5-[(6,7-dihydroxy-3,7-dimethyl-2-octenyl) oxy]-psoralen (C. grandis)

アルカロイド alkaloids
- Synephrine (Citrus spp.)
薬理作用 鎮静,中枢抑制,摘出回腸,子宮,末梢血管収縮,粘膜・局所刺激,生体位胆嚢内圧及びOddi 筋緊張亢進,胆汁分泌促進,生体位腸管運動促進,肝・血清コレステロール量低下作用(d-limonene).抗潰瘍(nobiletin).交感神経作動性作用(synephrine).抗炎症(naringin,neohesperidin,nobiletin,tangeretin,sinensetin,xanthotoxin),抗アレルギー(nobiletin,tangeretin,3-methoxynobiletin,si
臨床応用 芳香性健胃,駆風,去痰,鎮咳薬として,食欲不振,嘔吐,瀉下,疼痛,咳嗽などに応用する.肺,脾の気分に入る.上中の二焦に適用する.
頻用疾患 腹満, 嘔吐, 下痢, 食欲不振, 胸が苦しい, 咳嗽, 多痰
含有方剤 胃苓湯 , 烏薬順気散 , 烏苓通気散 , 温胆湯 , 化食養脾湯 , 藿香正気散 , 加味温胆湯 , 加味平胃散 , 栝楼枳実湯 , 枳縮二陳湯 , 芎帰調血飲 , 芎帰調血飲第一加減 , 杏蘇散 , 啓脾湯 , 香砂平胃散 , 香砂養胃湯 , 香砂六君子湯 , 香蘇散 , 五積散 , 柴芍六君子湯 , 柴蘇飲 , 神秘湯 , 滋陰降火湯 , 滋陰至宝湯 , 秦芁防風湯 , 参蘇飲 , 清湿化痰湯 , 清暑益気湯 , 清肺湯 , 喘四君子湯 , 疎経活血湯 , 蘇子降気湯 , 托裏消毒飲 , 竹茹温胆湯 , 丁香柿蒂湯 , 釣藤散 , 通導散 , 二朮湯 , 二陳湯 , 人参養栄湯 , 八解散 , 八味帯下方 , 半夏白朮天麻湯 , 不換金正気散 , 茯苓飲 , 茯苓飲加半夏 , 茯苓飲合半夏厚朴湯 , 分消湯 , 分心気飲 , 平胃散 , 補気健中湯 , 補中益気湯 , 抑肝散加陳皮半夏 , 六君子湯
帰経 肺, 脾
辛, 苦
神農本草経 上品
中医分類 理気薬
薬能 理気健脾,燥湿化痰.胸胃脹満,食少吐瀉,咳嗽痰多に用いる.
薬徴 吃逆を主治する也。傍ら胸痺,停痰を治す。
備考 第十八改正日本薬局方収載品.
精油成分(80~90%が limonene)の含量は未熟果実の果皮(青皮)より成熟果実の果皮(陳皮)の方が多い.陳皮は陳久品ほど貴ばれるが,当然含有される精油成分の経年変化が考えられる.経年すると limonene の相対含量は増える.近年の研究により,nobiletinをはじめとするメトキシフラボノイド類に記憶障害改善作用が報告されている.
外部リンク: 民族薬物DB, KNApSAcK, metabolomics.jp, KampoDB
参考文献 選品
Q1) 難波 恒雄, 津田 喜典 編: 生薬学概論 (改訂第3版), 南江堂, 東京, 1998.

主要成分
C1) 和漢薬百科図鑑 Vol. I, pp. 257-260.
C2) Nat. Med., 51, 231 (1997).
C3) Nat. Med., 51, 84 (1997).
C4) Nat. Med., 50, 114 (1996).
C5) Nat. Med., 51, 205 (1997).
C6) Shoyakugaku Zasshi, 46, 150 (1992).
遺伝子領域
Gene Region
Nuclear Chloroplast Mitochondria
基原 5Ss 18S ITS1 5.8S ITS2 26S others trnH-psbA matK trnK trnK-rps16 trnT-L trnL trnL-F rbcL rpoC1 ndhF others
Citrus unshiu Marcowicz (IPNI:772094-1)
Citrus reticulata Blanco (IPNI:772038-1)
rpoB
 GQ248747
rpoB2
  EF590436
psbK-psbI
  GQ248434
atpF-atpH
  GQ247928
psbA
  AY095445
trnA-trnI
  AY690321
16S-trnI-trnA-23S
  DQ001754
ycf5
  F590806
accD
  EF590862
ndhJ
  EF590931
atpB
  EF118864
 EF118865
atpB-rbcL
  EF126537
 EF126538
rps16
  EF126604
rps4-trnT
  EF134669
 EF134670
psbM-trnD
  EF164849
 EF164850
trnS-trnG
  EF176533
 EF176534
Citrus reticulata × Citrus unshiu (NCBI:txid558540)